Kỳ thủ Levon Aronian - Hoa sen trong giếng ngọc Armenia

Cờ vua không chỉ là thể thao ở Armenia, còn là niềm tự hào dân tộc, với bông hoa nổi bật nhất mang tên Aronian.

Ngày cuối tháng 9/2017, Levon Aronian làm lễ cưới người bạn gái đã ở bên anh suốt 11 năm - Arianne Caoili, trong tu viện cổ Saghmosavank gần 800 tuổi. Nơi cử hành hôn lễ chỉ rộng vài chục mét vuông, đủ thành phần tham dự. Từ gia đình và người thân của đôi uyên ương, đến những phóng viên kè kè máy ảnh, bấm lia lịa.

Trong hôn lễ không có chút yếu tố màu mè, khoa trương ấy, còn có sự hiện diện của Tổng thống Armenia và cũng là Chủ tịch Liên đoàn cờ nước này - Serzh Sargsyan. Ông nhận vai phù rể cho kỳ thủ được mệnh danh “Beckham của Armenia”.

Tổng thống Armenia cùng phu nhân dự lễ cưới của Aronian với vai phù rể. Ảnh: News.am

Aronian sinh ra trong một gia đình trung lưu ở thủ đô Yerevan, với bố là người Do Thái và mẹ gốc Armenia – giống như cựu Vua cờ Garry Kasparov. Anh học chơi cờ từ người chị gái, Lilit, năm lên 9 tuổi. Từ nhỏ, Aronian đã bộc lộ hai năng khiếu – cờ vua và âm nhạc. Aronian có khả năng đoán một bản hòa nhạc có xuất xứ từ đâu, chỉ qua đôi tai. Theo kỳ thủ sinh năm 1982, mỗi quốc gia, nền văn hóa có một đặc trưng riêng được truyền tải vào âm nhạc. Aronian đã có thể trở thành một tay piano cừ khôi. Nhưng cờ vua là con đường anh theo đuổi.

Đất nước chỉ ba triệu dân nằm trong nhóm nghèo nhất thuộc Liên Xô cũ, nhưng là cường quốc làng cờ. Họ đang sở hữu 28 đại kiện tướng, được chính phủ trả lương theo thu nhập trung bình của đất nước. Số nam đại kiện tướng cũng nhiều hơn Trung Quốc. 13 tuổi, Aronian đã kiếm đủ tiền từ cờ vua để nuôi sống cả gia đình, sau chức vô địch U12 thế giới ở Hungary.

Nhận ra rằng anh khó có khả năng được mời dự những siêu giải đấu nếu tiếp tục sống tại Armenia, Aronian chuyển đến Đức sống năm 18 tuổi. Anh được một doanh nghiệp Đức tài trợ, nhưng bị phản bội sau khi không đạt kết quả tốt. “Họ nghĩ tôi không tạo ra tiến bộ vượt bậc, vì thế không còn muốn bơm tiền cho tôi. Khi đó, Elo của tôi khá khiêm tốn, chỉ là 2.530. Có nhiều người nghĩ rằng tôi sẽ sớm chạm mốc 2.600. Nhưng như thế đã sao, có hàng trăm người đạt Elo đó”, Aronian chia sẻ.

Aronian với ngôi vương Chess Olympiad 2012 cùng Armenia. Ảnh: President.am

Đến năm 2002, Aronian mới bắt đầu vô địch những giải lớn, trong đó có U20 thế giới ở Ấn Độ với 10 điểm qua 13 ván. Chiến thắng đáng nhớ đó giúp nâng tầm tên tuổi Aronian. Nhưng anh quyết định không tiếp tục đấu cho tuyển Đức, mà đầu quân cho quê nhà Armenia, sau khi được Sargsyan thuyết phục. Từ đó, Elo của Aronian tăng đột biến, đến mốc 2.800 cuối năm 2010. Anh không sai khi lựa chọn tuyển Armenia và đưa quốc gia này đoạt ba HC vàng Olympiad (2006, 2008, 2012).

Người dân bắt đầu gọi Aronian là “Beckham của Armenia” từ năm 2005, khi anh gia nhập nhóm Siêu đại kiện tướng. Quan trọng hơn là chức vô địch Cup thế giới, cùng một vài siêu giải, giúp anh lần đầu dự Thách Đấu (Candidates Tournament).

Aronian từng thừa nhận anh không “cuồng” cờ vua, nhưng luôn cố gắng tìm tòi những nước sáng tạo, thi đấu cống hiến. “Những đứa trẻ sẽ nghĩ gì nếu chúng nghiên cứu và học hỏi từ các ván của tôi, nhưng lại thấy một ván xấu xí, dù có 90 phút đến 2 tiếng suy nghĩ?”, lời tự vấn của Aronian cũng là động lực để anh luôn cố dồn dết sức vào từng trận.

Cựu vua cờ Viswanathan Anand từng coi Aronian có khả năng tính toán trời phú. Aronian không ngại thí quân, tấn công thành hay đưa ra những nước cờ sáng tạo ít ai nghĩ đến. Tại giải Na Uy hồi tháng 6, anh bẫy hậu của hai nhà vô địch thế giới ở hai ván cầm trắng liên tiếp. Đến Sinquefield Cup, kỳ thủ 35 tuổi đưa ra phát kiến triển khai xe hiếm có trong cờ đỉnh cao. Trong nhóm siêu kỳ thủ, Aronian có lối chơi quyến rũ bậc nhất.

Aronian trở thành kỳ thủ đầu tiên hai lần vô địch Cup Thế giới. Ảnh: Anastasia Karlovich

Dù đã góp mặt ở sáu giải Thách Đấu, thành tích của Aronian khiêm tốn vì chưa từng nằm trong top ba, không nói đến vô địch để lật đổ Vua cờ. Sau giai đoạn sa sút 2015-2016, Aronian trở lại mạnh mẽ bằng ngôi vương Grenke, Na Uy và Cup Thế giới năm nay. Tại cờ tốc độ, anh cũng về nhất St. Louis Grand Chess Tour với cách biệt lớn. Bữa tiệc đã được bày sẵn, chỉ chờ Aronian ca khúc khải hoàn giải Thách Đấu 2018 tại Berlin – nơi anh đang sinh sống.

Mỗi siêu kỳ thủ có cá tính riêng, đa phần khá dị hợm. Aronian cũng không phải ngoại lệ. Anh thừa nhận bản thân siêu lười, thường xuyên phải nhờ trợ giúp từ bạn bè trong cuộc sống thường nhật. Trước lễ cưới một tháng, Aronian vẫn bận bịu toàn thời gian với Cup thế giới, khiến Caoili phải chuẩn bị mọi thứ. Đổi lại, tin về hôn lễ được xếp trang trọng nhất trên báo điện tử số một Armenia – News.am.

Chiến thắng đáng nhớ nhất của Levon Aronian là trước Etienne Bacrot tại Cup Thế giới 2005. Anh hồi tưởng: “Chúng tôi gặp nhau ở bán kết và sau một ván dở tệ của cả hai, chúng tôi rơi vào tàn cuộc tượng khác màu. Khi đó, cả hai đều nghĩ tôi có lợi thế tuyệt đối. Trước nước cuối, bút của tôi đột nhiên hỏng. Sau khi được trọng tài đổi bút, tôi cũng không thể viết nước cuối vì đang mơ màng với chiến thắng và vào chung kết. Ở thời điểm đó, Etienne đã đầu hàng và bỏ đi. Vài giờ sau, chúng tôi đều nhận ra ý tưởng đơn giản có thể ván đấu kết thúc hòa”. Thế cờ sau 50...Ba7. Aronian (trắng) may mắn thắng trong thế hòa.

Xuân Bình